A conversation between Tan Vatey & Sinta Wibowo about the works for the freshly created art installations at the new office of Cambodian Living Arts, with "continuity" as its theme.

 

Sinta: What does continuity mean for you?

​

Vatey: Cambodian Living Arts proposed the theme "Continuity" and with that a selection of photographs from their archives of 25 years. For me, "Continuity" is about sharing inspiration, sharing skills, sharing passion and let those vibrations of inspiration keep going through different people. Continuity is like a string of connections with each other and through the art, we can also pass things on from one generation to another generation. I also feel it's about intertwining: what you have inside of you and what other people have inside of them, are coming together! That connection can open up paths for more options where each can create and inspire their own journey in life and in arts. Continuity is alive! It's not in the past, not in the future. It's in the now, a combination or a collision of everything. Everyone's culture and aspirations come together and continue through each other. We cannot even know or see it, but you can feel it, inside of your body. It's like the vibrations that make you feel alive and want to continue your life and continue making art as part of life. It comes from all directions. It's like the Tao, a phenomenon I'm inspired by the last couple of years when we got to know about the Tao Te Ching. It's endless, continuity. I feel art won't stop continuing as long as the universe is moving. Continuity also comes with curiosity for what is not yet known, where we open up to go to the unknown. Art cannot be stopped by categorising. You can break all the boundaries of what art has to be and see what it all can be. Each can create art in their own ways and there we can be open and curious for each other's art, respecting their specific ways with art. That's how art can continue forever.

 

Sinta: At the new CLA office, you use different corners for your artworks. Can you tell me what your interest is in corners?

 

Vatey: Corners are where walls join and they create an angle. I wanted to let perspectives have a conversation and create a dynamic and more dimensions. When you put one painting in a corner, it is not isolated anymore: one side is part of the other side. I feel there is more connection between the two sides when placing them in a corner. Even if you want to look at one part, the other part is also there, not dominating or taking attention, just standing by the other side, in support of the other.

 

Sinta: Waves are also a recurrent element in your latest works. What is your attraction to waves?

 

Vatey: It's inspired by the Khmer expression "the back wave pushes the front wave" supporting an eternal flow that doesn't stop. It's not to push out the front wave and forget the back wave but all waves are connected and influencing each other's movements.

 

Sinta: Wanderful to hear, see and sense your way with continuity through corners and waves!

 

[Khmer version]

សន្ទនាមួយរវាង តាន់ វត្តី និង ស៊ីនតា វីបូវ៉ូ អំពីការងារសិល្បៈទើបដំឡើងថ្មី នៅឯការិយាល័យធ្វើការថ្មីរបស់អង្គការ សិល្បៈខ្មែរអមតៈ ដែលមាន "និរន្តរភាព" ជាប្រធានបទ។

 

ស៊ីនតា៖ តើ និរន្តរភាព មានន័យដូចម្តេចសម្រាប់អ្នក?

​

វត្តី៖ អង្គការសិល្បៈខ្មែរអមតៈ បានស្នើនូវប្រធានបទ "និរន្តរភាព" រួមជាមួយនឹងជម្រើសរូបថតឯកសារមួយចំនួនដែលបានប្រមូលមករយៈពេល ២៥ ឆ្នាំមកនេះ។ សម្រាប់ខ្ញុំ "និរន្តរភាព"គឺជាការចែករំលែកគំនិត ចំណេះជំនាញ ជាការចែករំលែកចំណូលចិត្ត និងនាំរំញ័រគំនិតនៃការបង្កើតទាំងអស់ អាចឆ្លងកាត់អារម្មណ៍អ្នកផ្សេងៗផង។ និរន្តរភាព គឺដូចជាខ្សែតភ្ជាប់រវាងគ្នា និងគ្នា ហើយតាមរយៈសិល្បៈ ពួកយើងក៏អាចបន្តរបស់ផ្សេងៗពីមួយជំនាន់ ទៅមួយជំនាន់ទៀតបាន។ ខ្ញុំក៏មានអារម្មណ៍ថាវាក៏ជាការរមួលចូលគ្នា៖ អ្វីដែលអ្នកមាននៅក្នុងខ្លួនអ្នក និងអ្វីដែលអ្នកផ្សេងមាននៅក្នុងខ្លួនគេ ចេញមកបញ្ចូលគ្នា! ទំនាក់ទំនងនេះអាចបើកផ្លូវ សម្រាប់ជម្រើសជាច្រើនទៀតដែលពួកយើងម្នាក់ៗអាចបង្កើត និងជម្រុញគំនិតសម្រាប់ផ្លូវជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនគេ ឬក្នុងសិល្បៈផងដែរ។ និរន្តរភាព គឺជាការរស់! វាមិនមែននៅអតីតកាល មិនមែននៅអនាគត។ វាគឺជាបច្ចុប្បន្ន ជាការរួមបញ្ចូល និងទង្គិចនៃគ្រប់យ៉ាង។ វប្បធម៌ និងក្តីសង្ឃឹម របស់គ្រប់គ្នាមករួមតែមួយ និងបន្តតាមរយៈមនុស្សគ្រប់គ្នា។ ពួកយើងមិនអាចទាំងដឹង ឬឃើញវា តែយើងមានអារម្មណ៍ពីវា នៅក្នុងខ្លួនយើង។ វាដូចជារំញ័រ នៅក្នុងខ្លួនយើងដែលធ្វើឱ្យយើងមានអារម្មណ៍ថាកំពុងរស់ ចង់បន្តជីវិត និងរួមបង្កើតសិល្បៈជាផ្នែកនៃជីវិត។ វាមកពីគ្រប់ទិសទាំងអស់។ វាដូចជាតាវ ដែលជាហេតុអស្ចារ្យមួយក្នុងការជម្រុញការគិតរបស់ខ្ញុំក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ នៅពេលដែលពួកយើងចាប់ផ្តើមស្គាល់ពី តាវតឹជីង។ វាគ្មានទីបញ្ចប់ បន្តរហូតជានិរន្តរ៍។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថា សិល្បៈនឹងមិនអាចបញ្ឈប់បានឡើយ ដរាបណាដែលចក្រវាលនៅមានចលនា។ និរន្តរភាព ក៏មកជាមួយនឹងចម្ងល់ពីអ្វីដែលមិនទាន់ដឹង នៅចំណុចដែលយើងចាប់ដើរចូលទៅក្នុងតំបន់ដែលមិនទាន់ស្គាល់។ សិល្បៈគឺមិនអាចមានការរារាំងដោយសារការបែងចែកថ្នាក់ ប្រភេទឡើយ។ អ្នកអាចបំបែកព្រំដែនទាំងឡាយដែលបានកំណត់ន័យសិល្បៈ  និងសង្កេតមើលថាវាអាចទៅជាយ៉ាងណា។ ម្នាក់ៗអាចបង្កើតសិល្បៈ ក្នុងផ្លូវរៀងខ្លួន ហើយនៅទីនោះឯងដែលពួកយើងបើកគំនិត និងចម្ងល់ពីសិល្បៈរៀងខ្លួន ហើយគោរពរបៀបនៃសិល្បៈរបស់គេ ដែលនេះហើយ សិល្បៈអាចរស់ជាអមតៈ។

​

ស៊ីនតា៖ នៅការិយាល័យ CLAថ្មី អ្នកប្រើជ្រុងជញ្ជាំងផ្សេងៗសម្រាប់ការងារសិល្បៈរបស់អ្នក។ តើអ្នកអាចប្រាប់បានទេ ពីចំណាប់អារម្មណ៍អ្នកទៅលើជ្រុងជញ្ជាំងទាំងនោះ?

​

វត្តី៖ ជ្រុងជញ្ជាំង គឺជាកន្លែងដែលជញ្ជាំងទាំងពីរខាងភ្ជាប់គ្នា បង្កើតបានជាជ្រុងកែង។ ខ្ញុំចង់នាំក្រសែភ្នែក ទៅរកការបង្កើតសន្ទនា បង្កើតចលនា និងវិមាត្របន្ថែម។ នៅពេលដែលអ្នកដាក់គំនូរមួយនៅកែងជញ្ជាំង វាមិនដាច់ដោយឡែកទៀតទេ៖ ផ្នែកម្ខាងក្លាយជា ផ្នែកនៃម្ខាងទៀត។ ខ្ញុំទទួលអារម្មណ៍តភ្ជាប់រវាងខាងទាំងពីរខ្លាំងជាង នៅពេលដាក់គំនូរនៅកែងជញ្ជាំង។ ទោះអ្នកចង់មើលតែផ្នែកម្ខាង តែផ្នែកម្ខាងទៀតក៏នៅទីនោះដូចគ្នា មិនទិន្ទ្រានរកចំណាប់អារម្មណ៍ គ្រាន់តែឈរនៅក្បែរនោះ ជួយគាំទ្រម្ខាងទៀត។

 

ស៊ីនតា៖ រលក ក៏ជាផ្នែកមួយដែលមានវត្តមាន ម្តងហើយម្តងទៀត នៅក្នុងការងារថ្មីៗរបស់អ្នកដែរ។ តើអ្នកមានក្តីស្រឡាញ់យ៉ាងណា សម្រាប់រលកទាំងនោះ?

​

វត្តី៖ គំនិតនេះបានមកពីពាក្យស្លោកខ្មែរមួយដែលថា "រលកក្រោយច្រានរលកមុខ" ជំនួយទៅនឹងលំហូរនិរន្តរ៍ ដែលឥតឈប់ឈរ។ វាមិនមែនជាអំពើនៃការច្រាន រលកមុខចេញ និងការបំភ្លេចពីរលកក្រោយឡើយ តែជាការភ្ជាប់គ្នា និងជះឥទ្ធិពលទៅលើចលនាគ្នាទៅវិញទៅមក។

 

ស៊ីនតា៖ ខ្ញុំរីករាយដែលបានស្តាប់ មើល និងទទួលអារម្មណ៍ពីដំណើររបស់អ្នក ជាមួយនិរន្តរភាពតាមរយៈជ្រុង និងរលក!

​

សម្រួលជាភាសាខ្មែរដោយ ភានុ

​​